دسته: گزارش

سازمان جهانی صحت برای افغانستان به مناسبت روز جهانی پرستار اعلام کرد که پرستاران نقش مهمی در ارائه خدمات صحی دارند و بدون آنان نظام صحی وجود نخواهد داشت. این سازمان در رشته توییتی گفته است که پرستاران نقش مهمی در ارائه خدمات صحی و نجات جان افراد در افغانستان و سراسر جهان ایفا می‌کند و باید از مصوونیت، احترام و اهمیت تمام پرستاران در افغانستان اطمینان حاصل شود. سازمان جهانی صحت علاوه کرد: «از آن‌جایی که در روز جهانی پرستار به همه‌ی پرستاران احترام می‌گذاریم، باید از آموزش قوی، محیط کاری حمایتی و ایمنی و امنیت برای انجام کارشان اطمینان حاصل کنیم. بدون پرستار هیچ نظام صحی وجود نخواهد داشت.» این سازمان همچنان از تمام پرستاران افغانستان برای تمامی «زحمات، مراقبت و فداکاری‌های‌شان» قدردانی کرده است. همزمان با روز جهانی پرستار،  شماری از پرستاران در هرات در صحبت با رسانه گوهرشاد از چالش‌های‌شان در این حرفه می‌گویند که حجم کار‌شان زیاد است اما امتیازی که بدست می‌آورند اندک است. حسینا میاخیل، بیش از ده سال است که در شفاخانه‌ی حوزوی هرات در بخش عاجل پرستار است. او از استرس و فشار کار زیاد در این بخش می‌گوید که گاهی به دلیل حجم زیاد مراجعه‌کننده‌ ناگزیر می‌شود بیش از ساعات کاری فعالیت کند. او اما تاکید می‌کند که با توجه به حجم کار، امتیازی که پرستاران بدست می‌آورند اندک است. خانم میاخیل می‌افزاید که هیچ تفاوتی بین پرستاری که بیست سال سابقه‌ی فعالیت دارد تا پرستاری که امروز به وظیفه حاضر شده است، وجود ندارد. آن‌گونه که خانم میاخیل می‌گوید هم اکنون تمام پرستاران در یک سطح امتیاز قرار دارند و این سبب شده تا شماری از آن‌ها بارها تصمیم بگیرند تا این مسلک را ترک کنند. پس از تسلط حکومت سرپرست بر افغانستان امتیازات پرستاران از سوی صلیب سرخ پرداخت می‌شود و بر اساس گفته‌های پرستاران در بسا موارد معاش‌شان با یک یا دو ماه تاخیر پرداخت می‌شود. پرستاران محروم از ارتقای ظرفیت حجم زیاد کار و امتیاز کم تنها مشکل پرستاران نیست. زیرا هیچ گونه برنامه‌ی ارتقای ظرفیتی برای این بخش وجود ندارد. نبیلا اسلمی دیگر پرستاری که هشت سال است در یکی از شفاخانه‌های هرات فعالیت می‌کند. او می‌گوید: «متاسفانه هیچ کارگاه آموزشی‌ یا سفر آموزشی خارج از کشور یا هر نوع برنامه‌ی آموزشی برای پرستاران وجود ندارد. یک پرستار تا آخر عمر یک پرستار ساده خواهد بود.» خانم اسلمی می‌افزاید که در کشورهای دیگر هر پرستار در بخش مربوطه‌اش فعالیت می‌کند و در همان بخش متخصص می‌شود اما در افغانستان پرستاران نمی‌توانند مشخصا در یک بخش فعالیت کنند و ناگزیر هستند که در تمام بخش‌ها فعالیت داشته باشند. او می‌گوید: «ما نهایتا بتوانیم یک سالی در بخش جراحی فعالیت کنیم و یک سال هم در بخش ارتوپیدی و چند ماهی هم در بخش‌های دیگر اما هیچ امکانی وجود ندارد که مشخصا دریک بخش تخصص‌ام را بگیرم.» نبود برنامه‌ی ارتقای ظرفیت سبب شده تا پرستاران همواره انتقاد داشته باشند که در تمام سال‌های فعالیت آن‌ها هیچ دانشی به اندوخته‎‌های علمی آن‌ها اضافه نشده است. موضوعی که روی اهمیت وجودی پرستاران تاثیر منفی گذاشته و فعالیت آن‌ها را هرچند که با حجم زیاد انجام می‌شود کم اهمیت جلوه داده است. خانم اسلمی می‌گوید: «گاهی اینقدر کارم را بی‌ارزش می‌دانند که تصمیم می‌گیرم کارم را ترک کنم. در حالی که ما زحمت بیشتری را متقبل می‌شویم اما به ما به چشم فردی که هیچ دانشی ندارد نگریسته می‌شود.» این در حالی است که پرستاران در شماری از موسسات خارجی در افغانستان، از بیمه‌ی صحی برخوردارند و در صورتی که آن‌ها با مشکلی مواجه شوند، تمام مصارف آن را بیمه به عهده می‌گیرد. حال آن‌که این امتیاز ویژه برای پرستاران در مراکز صحی دولتی و خصوصی وجود ندارد. در همین حال سازمان جهانی صحت به نقل از ماهره متخصص بخش سوءتغذیه که در شفاخانه‌ی گلران هرات کار می‌کند، گفته است که در روز جهانی پرستاران، در کنار همه کارکنان صحی زن می‌ایستد. او تاکید کرد که کارکنان زن زندگی مادران و نوزادان را نجات می‌دهند. با این وجود سازمان ملل متحد تخمین زده است که هر ماه، ۲۴هزار زن در مناطق دورافتاده‌ی افغانستان زایمان می‌کنند و آن‌ها به پرستاران ماهر چون قابله‌ها به ویژه در زمان بحران بشری نیاز دارند. سازمان جهانی صحت گفته است که افغانستان با ۶۳۸ مرگ در هر صدهزار تولد زنده، بیشترین مرگ و میر مادران را در آسیا دارد و در ردیف ده کشور با بیشترین آمار مرگ و میر مادران، نوزادان مرده به دنیا آمده و مرگ میر نوزادان در هفته‌های نخست بعد از تولد قرار دارد. همچنین اخیراً سازمان ملل متحد هشدار داد که اگر در بخش سلامت مادران در افغانستان اقدامات فوری و پایدار انجام نشود، تا سه سال دیگر ممکن هزاران مادر باردار با تهدید مرگ مواجه شوند. آمار دقیقی از پرستاران زن در افغانستان و نیازمندی در این بخش در دسترس نیست، اما گفته می‌شود که پس از حکومت سرپرست بر افغانستان و ادامه‌ی محدودیت‌های سختگیرانه بر زنان و دختران، بسیاری کارمندان صحی زن به شمول پرستاران و قابله‌ها شغل خود را ترک کرده و شماری معدود به کار خود در این بخش ادامه داده اند. این در  حالی است که امرالله تابش، مدیر بخش پرستاران در شفاخانه بدخشان به سازمان صحت گفته است که از سال ۲۰۰۶ کارش را آغاز کرده و به آن افتخار می‌کند. او به عنوان نماینده انجمن پرستاران افغانستان در ولایت بدخشان نیز کار کرده است، می‌گوید: «من از همه‌ی پرستاران برای کاری که انجام می‌دهند، تشکر می‌کنم. من از سازمان جهانی صحت برای فراهم‌کردن یک محیط کاری برای پرستاران افغان در شرایط بحرانی سپاسگزارم.» از روز پرستار در جهان در حالی گرامی داشت می‌شود که پرستاران در افغانستان با کم‌ترین امکانات و در سخت‌ترین شرایط جان هزاران تن را نجات می‌دهند. حال آنکه کمترین امتیاز را دریافت می‌کنند و به فعالیت‌های شان بهای کمتری داده می‌شود.

مرکز خبرنگاران افغانستان اعلام کرده که ریاست امر به معروف و نهی از منکر حکومت سرپرست در ولایت خوست، سخی سرورمیاخیل؛ مدیرمسوول رادیو و تلویزیون «غرغشت»، محمدالدین شاه خیالی؛ مدیرمسوول رادیو صدای مردم (ولس غژ)، پامیراندیش مهیدی؛ مدیرمسوول رادیو «چنار» و عبدالرحمان آشنا؛ گزارشگر رادیو «نن» را بازداشت کرده است. این مرکز با نشر اعلامیه‌ای گفته است که این کارمندان رسانه‌ای روز (دوشنبه، ۱۸ ثور) به اداره امر به معروف و نهی از منکر احضار و بازداشت شدند. در ادامه آمده است که اداره امر به معروف، مسوولان این رسانه‌ها را متهم کرده است که اصول رسانه‌ای تعیین شده حکومت سرپرست را در برنامه‌های رسانه‌ای خود رعایت نکرده‌اند. مرکز خبرنگاران تاکید کرده است که مسوولان محلی در ولایت خوست به رسانه‌های محلی در مورد نشر موسیقی هشدار داده بودند و احتمال می‌رود دلیل عمده بازداشت این چهار کارمند رسانه‌ای، نشر موسیقی باشد. این مرکز ضمن ابراز نگرانی از بازداشت این کارمندان رسانه‌ای، خواستار آزادی فوری و بدون قید و شرط آنان شده است. مرکز خبرنگاران افغانستان یادآور شده که بر اساس قانون رسانه‌های همگانی، خبرنگاران در انجام کارهای حرفه‌ای خود آزاد هستند و مسوولان حکومتی نباید در کار آن‌ها محدودیت خلق کرده و یا آنان را تهدید کنند، بلکه باید از آن‌ها حمایت کنند. از سویی هم، کمیته حفاظت از خبرنگاران (CPJ) نیز خواستار رهایی فوری سه مدیرمسوول رسانه و یک خبرنگار بازداشت شده، شده است. این کمیته از مسوولان حکومت سرپرست خواسته است که از آزار و اذیت خبرنگاران افغانستان فورا دست بکشد. با این وجود شبیراحمد عثمانی، رییس اطلاعات و فرهنگ ولایت خوست در صحبت با رسانه گوهرشاد بازداشت این خبرنگاران را رد نموده و گفته است که مدیرمسول رادیو و تلویزیون غرغشت و مدیران رادیوهای چنار و «ولس غژ» و گزارشگر رادیو نن بازداشت نشده‌اند، بلکه آنان به‌خاطر شریک‌کردن بعضی مسایل مهم رسانه‌ای در جلسه‌ای در ریاست اداره امر به معروف خواسته شده‌اند. آقای عثمانی این گزارش‌ها را تبلیغات مغرضانه و بی‌اساس خوانده است. همچنین عبدالمتین قانع، سخنگوی وزارت اطلاعات و فرهنگ حکومت سرپرست به رسانه گوهرشاد گفت که این خبرنگاران بازداشت نشده‌اند، بلکه در یک سمینار در ریاست امر به معروف و نهی از منکر ولایت خوست شرکت کرده‌اند. او گفت که اشتراک آنان در سمینار با رضایت خودشان بوده و در آن هیچ جبر و اکراه نبوده است. وی تاکید کرد که این سمینار معلوماتی دو روزه خواهد بود. در عین حال، ظریف کریمی، مسوول نی یا حمایت‌کننده‌ی رسانه‌های آزاد افغانستان به رسانه گوهرشاد گفت: «این خبرنگاران دو روز پیش توسط اداره امر به معروف احضار شده که گویا یک برنامه آموزشی است، اما بعد از آن، این چهار تن مورد بازرسی قرار گرفته و موبایل‌های شان قید شده و تا اکنون تحت بازداشت قرار دارند.» آقای کریمی از مسوولان حکومت خواست که خبرنگاران را بدون اتهام بازداشت نکنند و اگر اتهامی بر آن‌ها وارد است، باید از طریق کمیسیون رسیدگی به تخطی رسانه‌ها بررسی شود. او با ابزار نگرانی از این بازداشت‌ها گفت که این عمل‌کرد حکومت سرپرست آزادی بیان، دسترسی به اطلاعات و مصونیت خبرنگاران را با چالش جدی مواجه خواهد کرد. مسوول نی خواستار آزادی فوری و بدون قیدوشرط خبرنگاران از بند اداره امر به معروف و نهی از منکر شد. در همین حال شماری از خبرنگاران در صحبت با رسانه گوهرشاد می‌گویند، که اطلاعات و فرهنگ ولایت‌شان نیز به بهانه‌ی سمینار و پُر کردن فرم‌؛ از آنان درخواست می‌کنند تا در سمینارهای خیالی شرکت کنند. مژگان ایوبی، یک‌تن از خبرنگاران می‌گوید: «اطلاعات و فرهنگ در همکاری با بعضی از نهادها تلاش کردند تا مرا بارها به دفاتر شان بکشانند. آنان با استفاده از خبرنگاران دیگر با من تماس می‌گرفتند و می‌گفتند: تو باید به این سمینار بیایی در حالی‌که وقتی حقیقت‌یابی می‌کردم هیچ سمیناری وجود نداشت.» مژگان در ادامه می‌گوید: «اگر به سمینارهای دروغین آنان شرکت می‌کردم، حالا من هم مثل خبرنگاران خوست در زندان بودم.» همزمان یکی دیگر از زنان خبرنگار در صحبت با رسانه گوهرشاد می‌گوید که از او نیز بارها تقاضا شده است تا در شماری از کارگاه‌های آموزشی ویژه‌ی خبرنگاران اشتراک کند. این زن خبرنگار تاکید می‌کند که حتی اداره‌ی اطلاعات و فرهنگ در تبانی با برخی نهادهایی که نسبتا برای خبرنگاران فعالیت دارند، او را دعوت کرده اند. ساناز قریشی می‌گوید: «سماجت برخی نهادهای خبرنگاری برای دعوت من در یک سمینار واقعا تعجب برانگیز هست. چرا از یک سمینار سه تا چهار بار به من تماس گرفته شود که من باید به این سمینار اشتراک کنم. واقعا دور از منطق است. گویا غیر از من هیچ خبرنگار زن دیگری وجود ندارد.» خانم قریشی می‌گوید آن‌ها با این ترفندها می‌خواهند خبرنگارانی که تاکنون به شکل پنهانی زندگی کردند و توانستند از زندگی و حیات خود محافظت کنند را به دام بیندازند. این خبرنگار می‌افزاید که حکومت در جریان دو سال اخیر تمام مخالفان فکری خود را با بهانه‌های مختلف از میدان بیرون کرده و آن‌ها با بدترین شکل ممکن ماه‌ها در زندان و شکنجه قرار داده و حتی از سرنوشت شماری از آن‌ها خبری در دست نیست. خانم قریشی: «من از تمام هم مسلکانم خواهشمندم که فریب این سمینار‌ها یا سروی‌ها را نخورند و با خوش باوری زندگی خود را با خطر مواجه نسازند. در چنین شرایطی به هیچ فردی اعتماد نکنند. هر کسی می‌تواند قاتل زندگی شما باشد.» خبرنگاران خوست درحالی توسط امر به معروف در این ولایت بازداشت شده اند که ماه گذشته وزارت اطلاعات‌وفرهنگ حکومت سرپرست خواستار عدم دخالت سایر ادارات به جز این وزارت در امور رسانه‌ها و خبرنگاران شده بود. این در حالی است که مرکز خبرنگاران افغانستان گفته بود که در جریان ۱۲ ماه گذشته دست‌کم ۲۱۳ مورد خشونت، تهدید و بازداشت خبرنگاران در کشور ثبت شده است که در مقایسه با سال قبل، ۶۴ درصد افزایش یافته است. این مرکز گفته است که ۹۴ مورد آن مربوط بازداشت خبرنگاران می‌باشد. یاداشت: به دلیل مشکلات امنیتی نام شماری از خبرنگاران و ولایت‌شان به شکل مستعار نوشته شده است.

قوانین خودساخته‌ی وزارت امر به معروف و نهی از منکر برای مسافران زنان تنها به سفرهای بیرون شهری خلاصه نمی‌شود زیرا اکنون در تردد میان شهری نیز قوانین دست و پا گیری وضع شده است. قوانینی که به واسطه‌ی آن حتی مسافران زن را مجبور به پیاده شدن از موتر کرده تا مسیر‌های طولانی‌ای را پیاده طی کنند. عدم رعایت پوشش مورد تایید این گروه، نداشتن محرم و نشستن به صندلی جلویی موتر از جمله بهانه‌هایی است که به گفته‌ی رانند‌گان؛ زنان را وادار به پایین شدن از موتر می‌کنند. غلام غوس رحمانی، راننده‌ی موتر مسافربری در یکی از مسیر‌های میان شهری است. او در صحبت با رسانه گوهرشاد می‌گوید نیرو‌های حکومت در بخش‌های مختلف این شهر و در جاده‌های عمومی ایست‌های‌ بازرسی ایجاد کرده‌اند و مسافران زن که پوشش مورد تایید این گروه را نداشته باشند از موتر پایین می‌کنند و در بسا موارد مورد توهین و تحقیر قرار می‌دهند. او تاکید می‌کند که تمام مسیر‌های درون شهری و تردد افراد به‌شدت از سوی محتسبان امر به معروف و نهی از منکرکنترل می‌شود. پایین کردن مسافران زن اما بخشی از ماجراست زیرا دردسر‌هایی که برای راننده ایجاد می‌شود بسیار فراتر از یک تذکر لفظی است. زندان؛ بهای تلخ بر رانندگان هرات آقای رحمانی از یکی از تجربه‌های دشوار خود حرف می‌زند که موترش توقیف و خودش روانه‌ی زندان شده است. او می‌گوید: «یک روز از چهار راهی مستوفیت به طرف دروازه ملک در حرکت بودم، یک زن کهن‌سال را در جلو موتر (صندلی جلویی) سوار کردم، نیروهای وزارت امر به معروف و نهی از منکر در چوک سینما من را پیاده کردند، یک سیلی به صورتم زدند و موتر را یک شبانه روز توقیف و خودم را زندانی کردند.» این راننده‌ی موتر از نحوه‌ی برخورد محتسبان امر به معروف و نهی از منکر انتقاد می‌کند و می‌افزاید: «نیروهای حکومت مخصوصا همان‌هایی که چپن سفید به تن دارند، اصلا درکی از شرایط ندارند و به‌ جز تحقیر، توهین و اذیت افراد کاری را بلد نیستند.» عکس: شبکه‌های اجتماعی خلیل احمد درانی، یکی دیگر از راننده‌ها‌ی؛ مسیر‌های درون شهری است. او از وخیم شدن اوضاع کنونی انتقاد می‌کند و می‌گوید که اگر راهی برای فرار از وضعیت داشت، آن را حتما امتحان می‌کرد. او می‌گوید: «ما نمی‌توانیم زنان و دختران را در چوکی جلوی موتر سوار کنیم، آهنگ گوش داده نمی‌توانیم و اصلا ماندیم که چطور با شرایط زندگی کنیم. هیچ جایی هم رفته نمی‌توانیم تا از این شرایط راحت شویم.» او می‌افزاید در صورتی که رانندگان مسافر زن را درصندلی پشت سر سوار کنند، بخاطر کمبود مسافر زن، مجبور می‌شوند تمام مسیر را هیچ مسافر دیگری را سوار نکنند و در حالی که مسافر مرد هست، باید با صندلی‌های خالی مسیر را به پایان برسانند. خلیل احمد پانزده سال است که راننده‌ی تاکسی است. او می‌گوید هرگز در تمام عمر رانندگی‌اش چنین محدودیت‌های سخت و دست و پا گیری را تجربه نکرده است. آقای درانی از هشدار محتسبان امر به معروف و نهی از منکر حرف می‌زند که به تمام رانندگان گفته اند که از سوار کردن مسافران زنی که حجاب مورد تایید این گروه را ندارند و یا محرم شرعی با خود ندارند، بپرهیزند. او تاکید می‌کند که آنان برای رانندگان گفتند که نیروهای امر به معروف و نهی از منکر به آنان هشدار دادند، در صورت که از این امر و هدایت سرپیچی کنند، مسوولیت بعدی برعهده‌ی رانندگان و نمایندگان ایستگاه‌ها خواهد بود. خلیل احمد تجربه‌ی یک دوست راننده‌اش را تعریف می‌کند که به دلیل سوار کردن یک مسافر زن بدون محروم،  در مسیر شیدایی- غیبتان هنگامی که به چوک گل‌ها رسیده است از سوی ماموران امر به معروف و نهی از منکر توقف داده می‌شود و سپس به مدت دو شبانه روز زندانی می‌شود. خلیل احمد؛ راننده‌ی درون شهری ۴۵ سال سن دارد و پدر دو دختر و سه پسراست. او می‌گوید: «فرزندانم همه دانشجو و دانش‌آموز هستند. حالا به این فکرم که چطور مصارف درس و مشق آنان را پُره کنم (تامین کنم) تا از مکتب و دانشگاه‌ها‌ی‌شان عقب نمانند.» محدودیت‌ها سفره‌ی رانندگان را کوچکتر کرده است قریب به اتفاق تمام رانندگان درون شهری هرات از شرایط کنونی شکایت دارند و می‌گویند محدودیت‌ها علیه زنان و دختران و همین‌طور رانندگان سبب شده تا کسب و کار شان با رکود مواجه شود و به سختی بتوانند از پس هزینه‌های زندگی‌شان برآیند. وضعیت ایجاد شده تنها محصول محدودیت‌های وضع شده بر مسیر‌های شهری نیست. اکثر زنان و دخترانی که در موسسات فعالیت می‌کردند، دانشجویان و دانش‌آموزان، زنانی که در مراکز آموزشی فعالیت می‌کردند و یا در آن‌جا درس می‌خوانند همه کتله‌ی بزرگی از مسافران را تشکیل می‌دادند که اکنون جالی خالی آن در اقتصاد رو به رکود رانندگان به شدت احساس می‌شود. غلام قوس می‌گوید: «تیل موتر گران است، مسافر به شدت کاهش یافته و در بیشتر مواقع مسافران در مسیرهای طولانی فقط برای ما ۱۰ افغانی پیشنهاد می‌کنند، ما با آن قیمت کم و از روی اجبار آنان را سوار موتر کنیم. اگر این کار را نکنیم، مجبور هستیم که در خانه گشنه سر کنیم.» او سه فرزند دارد و سرپرستی خانواده‌ی خودش است که در کنار این‌ها، هزینه‌های زندگی پدر و مادرش نیز به عهده‌ی اوست. تمام مسیر راه؛ تا خانه را با گریه طی کردم هم‌زمان شماری از مسافران زن در صحبت با رسانه‌ گوهرشاد می‌گویند که بارها‌ از سوی محتسبان امر به معروف و نهی از منکر مورد توهین و تحقیر قرار گرفته است. فروهر عظیمی، یکی از زنانی است که در یکی از مراکز صحی به عنوان آشپز فعالیت می‌کند. او ۴۰ سال دارد و همیشه چادر می‌پوشد. عکس: شبکه‌های اجتماعی خانم عظیمی می‌گوید: «یکی از روزهای ماه حمل امسال به سه‌چرخه نشسته بودیم با دو سه خانم دیگر و یک مرد کهن‌سال، در مسیر مناره‌ها یک نفر که مسلح بود جلوی سه‌چرخه‌ی ما را گرفت و راننده‌ را با قنداق اسلحه‌اش زد و ما را هم به خاطر وجود یک مسافر مرد فحش‌های خیلی رکیک‌ی داد. مسافر مرد را گفت که پایین شود اما آن مرد از بس پیر و ناتوان بود نمی‌توانست پیاده شود. آن فرد مسلح، دست این پیرمرد را گرفت و کشید و این مرد از سه‌چرخه افتاد به روی زمین.» خانم عظیمی می‌افزاید که تمام آن روز از ترس آن حادثه، ضعف کرده است و همکاران اش در نهایت او را به خانه‌اش رساندند. پروین سماواتی یکی دیگر از مسافران زنی است که از آزار و اذیت در مسیر رفت و برگشت اش صحبت می‌کند. خانم سماواتی در یکی از مراکز آموزشی معلم قرآن است و حجاب می‌پوشد. او می‌گوید: «یک روز وقتی از کورس به سمت خانه می‌رفتم در مسیر بین چوک گل‌ها – شهرنو مامور مسلح آمد و مرا از موتر پایین کرد. به صندلی جلو موتر نشسته بودم. او مامور کلی حرف‌های زشت و زننده به من زد و مرا زن بد خواند که عفت و حیا ندارم و من آن روز مجبور شدم تمام مسیر راه؛ تا خانه را پیاده بروم و در تمام راه هم گریه کردم.» فرزانه نیک‌منش یکی از دخترانی است که از او نیز بخاطر نداشتن پوشش مورد تایید امر به معروف از سوی آنان از فلانکوچ پایین کشیده شده است. فرزانه می‌گوید: «روزی که برای سپری کردن امتحان قابلگی می‌رفتم، یک حجاب سیاه بلند پوشیده بودم. در مسیر راه بودیم که فلانکوچ ما متوقف شد و نیروهای امنیتی حکومت با اخطار سلاح‌شان من را از موتر پیاده کردند.» خانم نیک‌منش می‌افزاید، نیروهای مسلح حکومت بعد از پیاده کردن‌اش به او گفتند: «بدون پوشیدن "چادر" حق نداری جایی بروی.» فرزانه می‌گوید، این اتفاقات در روز سرنوشت‌‌ ساز امتحان نهایی قابلگی‌اش رخ داده و او با چشمانی پُر از اشک به خانه بازگشته و پس از آن با پوشش دیگری بلاخره توانسته خود را به محل آزمون برساند. محدودیت‌هاعلیه زنان و دختران افغان در حالی وضع می‌شود که سال گذشته وزارت امر به معروف و نهی از منکر حکومت سرپرست با نشر دستورالعملی، زنان بدون محرم را از سفر در فاصله‌ی ۷۲ کیلومتر منع کرد و از رانندگان وسایط نقلیه نیز خواست که تنها زنانی که حجاب مورد تایید این وزارت را داشت و در صورتی که همراه محرم بود را در مسیرهای طولانی‌ سوار کنند. گزارش: رسانه گوهرشاد

مسوولان شماری از مراکز آموزشی خصوصی در ولایت هرات می‌گویند که نیروهای حکومت سرپرست در اقدامی تازه، دروازه‌ی شماری از آموزشگاه‌ها را در این ولایت به دلایل نامشخصی مسدود کرده‌اند. مسوول یک مرکز آموزشی در شهرک المهدی-جبرییل از مربوطات ناحیه سیزدهم شهرداری هرات با حفظ هویت خود به رسانه گوهرشاد گفت که نیروهای امنیتی حوزه‌ی سیزدهم بدون کدام دلیل شماری از مراکز آموزشی را بسته کردند. این مسوول می‌گوید که این اقدام روز گذشته (چهارشنبه، ۱۳ ثور) در جبرییل صورت گرفته است. او گفت: «صبح مصروف تدریس شاگردان بودیم که نیروهای امنیتی حوزه‌ی سیزدهم، داخل آموزشگاه آمدند و به شاگردان و کارمندان گفتند که بیرون شوید. بعد از بیرون شدن کارمندان و شاگردان، دروازه مرکز آموزشی ما را پلمپ کردند.» وی علاوه کرد که پس از این اتفاق؛ آنان از نیروهای امنیتی موظف، جویای این واقعه شدند، اما نیروهای امنیتی از دلیل این کار (پلمپ آموزشگاه) اظهار بی‌خبری کردند و هیچ جزییاتی به آنان ارائه نکردند. این مسوول مرکز آموزشی افزوده، امکان دارد که بحث جواز و آموزش دختران بخشی از این دلایل باشد. همچنین مسوول یک مرکز آموزشی دیگر به رسانه گوهرشاد گفت که این مراکز آموزشی شامل؛ «موسسات آموزشی چهارده معصوم، ادیب، اپکس و مرکز آموزشی جامی» می‌باشد که توسط نیروهای امنیتی بدون ذکر دلیل بسته شده است. او علاوه کرد: «از نیروهای امنیتی دلیل این کارشان را پرسیدیم و گفت که امر از بالا جای داریم و اگر می‌خواهید دلیل این کار را بدانید، بروید از جایی که شما را جواز کار داده است، بپرسید.» وی تاکید کرد که بسته کردن مراکز آموزشی روی روحیه شاگردان تاثیر بسیار منفی دارد و این امکان وجود دارد تا آنان در آینده از آموزش و تحصیل دل‌سرد شوند. هم‌چنان رفتن به مراکز آموزشی برای شاگردان و خانواده‌های آنان یک نوع ترس و دلهره ایجاد می‌کند که با کدام مشکلی مواجه نشوند. منبع گفت: «ما موردی داریم که خانواده‌های شاگردان به دلیل مشکلات و ترس موجود، مانع آموزش دختران زیرسن و پسران‌شان می‌شوند. این شرایط کمی بهتر شده بود؛ اما با اقدام روز گذشته نیروهای حکومت سرپرست این ترس و دلهره در بین شاگردان و خانواده دوباره زنده شد.» عکس: شبکه‌های اجتماعی در حالی شماری از کورس‌های آموزشی در هرات بسته می‌شود که بیش از ۵۹۰ روز است که حکومت افغانستان دروازه‌های مکاتب دخترانه بالاتر از صنف ششم را مسدود کرده است. همچنین وزارت تحصیلات عالی حکومت فعلی در تاریخ ۲۹ قوس سال گذشته اعلام کرده بود که براساس فیصله‌ی کابینه و دستور مولوی ندامحمد ندیم، سرپرست این وزارت، تحصیل دختران در دانشگاه‌های کشور الی امر ثانی «معطل» بماند. این تصمیمات باعث شد تا دختران زیادی به قصد ادامه‌ی تحصیل راهی کشورهای دیگر شوند، اما حکومت مانع سفر تحصیلی دختران به سایر کشورها شد. به تعقیب این محدودیت‌ها، وزارت اقتصاد کشور کار زنان در موسسات داخلی و بین‌المللی را منع کرد. در تازه‌ترین مورد زنان و دختران از کار در دفاتر سازمان ملل نیز منع شده‌اند. گزارش: رسانه گوهرشاد

نخستین جرقه‌های برگزاری نشست دوحه و مهم‌تر به رسمیت شناختن حکومت سرپرست به عنوان حکومتی مشروع از بدو ورود امینه محمد، معاون دبیر کل سازمان ملل محمد در ۲۸ جدی سال ۱۴۰۱ به کابل کلید خورد. خانم محمد چهار روز در افغانستان ماند و بارها با افراد مختلف حکومت سرپرست دیدار کرد. در یکی از نشست‌هایی که معاون دبیر کل سازمان ملل با عبدالسلام حنفی، معاون اداری نخست وزیر حکومت سرپرست داشت، آقای حنفی گفت که این سازمان در راستای حذف نام‌های سران طالبان از لیست سیاه، به رسمیت شناختن حکومت این گروه و سپردن کُرسی نمایندگی دایمی افغانستان همکاری و توجه نکرده است. سران حکومت دقیقا در همان نقطه از تاریخ بازی «تحت فشار قرار دادن سازمان ملل» را آغاز کردند و در سه ماه و اندی پس از آن وضع محدودیت‌های بیشتری را به عنوان حربه‌ی دیگری بر دوام این فشارها به کار بردند. ممانعت کارمندان زن سازمان ملل در پانزدهم حمل سال۱۴۰۲ در ولایت ننگرهار، تیر خلاص دیگری بود که این سازمان را بیش از هر زمان دیگرتحت فشار قرار داد و بحث به رسمیت شناختن حکومت فعلی در بین اعضای سازمان ملل آغاز شد. هرچند پس از آن سازمان ملل با صدور قطع‌نامه‌ای ممنوعیت کار زنان این سازمان از سوی حکومت سرپرست را نکوهش کرد و خواستار بازنگری آن شد اما حکومت قاطعانه در برابر تمام واکنش‌ها ایستاد و آن را موضع داخلی‌اش خواند و از این سازمان خواست تا در امور داخلی این کشور دخالت نکند. این روند زمانی به بحث داغ رسانه‌ها تبدیل شد که امینه محمد در ۳۰ حمل ۱۴۰۲ دریکی از سخنرانی‌هایش گفت که سازمان ملل قرار است در آینده‌ی نزدیک کنفرانس بین‌المللی‌ای را برگزار کند که در آن وضعیت افغانستان و به رسمیت شناختن حکومت سرپرست مورد بحث قرار خواهد گرفت. و این نشست احتمالی علی‌رغم اعتراض‌های متعدد دیروز و امروز (۱ و ۲ می) در دوحه برگزار شد. نشستی که سازمان ملل زنان افغانستان را از حضور در آن محروم کرد و اجازه‌ی یک کُرسی را نیز به آنان نداد. نشست دوحه به میزبانی سازمان ملل با حضور نمایندگان ۲۵ کشور و سازمان‌های بین‌المللی دیروز (دوشنبه، ۱۱ ثور) و امروز سه‌شنبه پشت درهای بسته برگزار شده است. رسانه گوهرشاد همزمان با برگزاری این نشست با شماری از نمایندگان پیشین پارلمان افغانستان، اعضای اشتراک کننده‌ی نشست‌قبلی دوحه، شورای ولایتی، استادان دانشگاه و خبرنگاران مصاحبه‌ای داشته است. نشست دوحه در قطر در حالی برگزار می‌شود که از یک سو زنان از حضور در آن محروم شدند و از جانب دیگر سران حکومت سرپرست به صراحت بیان کردند که هر گونه نشستی که آنان درآن حضور نداشته باشند قابل قبول نبوده و بی‌نتیجه خواهد بود. همزمان با جدال قربانیان و عاملان خشونت بر زنان افغان، ناهید فرید، نماینده‌ی پیشین در پارلمان افغانستان می‌گوید که این نشست در خصوص سه موضوع برگزار شده است. او می‌افزاید: « تاثیر بسته شدن دانشگاه‌ها و انجوها به روی زنان و فعالیت‌ نهادهای خارجی؛ یک‌پارچگی در بین کشورها در خصوص موقفی که در قبال حکومت سرپرست اتخاذ می‌کنند و صحبت روی این‌که از چه راهکارهایی برای فشار آوردن بر سران حکومت فعلی می‌شود استفاده کرد. همه‌ی این‌ها موضوعاتی است که در این نشست روی آن صحبت می‌شود.» با این حال او تاکید می‌کند که‌ اگر حکومت سرپرست به رسمیت شناخته شود، تروریسم و بنیادگرایی رسمیت خواهد یافت و پول جهان و مردم افغانستان در مسیر آجندای بنیادگرایی و تروریسم حهانی مصرف خواهد شد. این عضو پیشین پارلمان می‌گوید از زمان سقوط تا کنون بارها علیه سیاست‌های حکومت سرپرست در نهادهای زیادی به شمول سازمان ملل متحد، کانگرس آمریکا و نهادهای امنیتی و اقتصادی متفاوت که در عرصه افغانستان فعال هستند در خصوص نگرانی‌های تعامل با سران حکومت فعلی دادخواهی و صحبت کرده است. او می‌گوید: «موقف من همواره همان خواهد بود که سران حکومت سرپرست غیر قابل تعامل هستند و جایگزین‌شان را باید از بین نسل جوان افغانستان جستجو کنیم و تا حال به بهای بزرگ، سر این موقف خود ایستاده هستم. باورم این است که راه راست زوالی ندارد و شاید سال‌ها بعد، اما بالاخره حامیان سران حکومت هم به نظر من خواهند رسید و دود سرمایه گذاری روی یک گروه تروریست به چشم شان خواهد رفت.» همزمان سارا یوسف‌زی، استاد دانشگاه بر این باور است که نتایج حاصله از این نشست کاملا یک جانبه و به نفع سران حکومت سرپرست خواهد بود. او می‌افزاید: «هدف سران حکومت این است که از طریق سازمان ملل به رسمیت شناخته شوند. و اگر این کار انجام شود دیگر زنان باید با نیم بند حقوقی که باقی مانده به شکل کامل خداحافظی کنند. خشونت‌ها و بحران‌ها تشدید خواهد یافت و در این راستا سازمان ملل به عنوان نماینده‌ی جامعه جهانی کاملا مقصر خواهد بود.» انیسه شهید، روزنامه‌نگار اما می‌گوید که هر نوع تصمیمی که پشت درهای بسته‌ی سازمان ملل گرفته ‌شود، نمی‌تواند یک شبه سرنوشت افغانستان را تغییر دهد. او می‌افزاید: «در نشست دوحه هیچ نماینده‌ای از افغانستان نیست، نه مرد و نه زن. انتظار نداشته باشیم، آن‌جا تصمیم بزرگی گرفته شود اما می‌توانم بگویم به هر هدفی که این نشست برگزار شده، اعتراضات گسترده در برابر به رسمیت شناختن سران حکومت فعلی در این نشست نتیجه بخش بوده و سازمان ملل نمی‌تواند به حکومت فعلی رسمیت ببخشد. رسمیت بخشیدن به سران حکومت فعلی یک شرم بزرگ است.» با این‌که نتایج این نشست هنوز مشخص نیست اما صحبت‌های پیشین امینه محمد، معاون دبیر سازمان ملل مبنی بر به رسمیت شناختن حکومت فعلی، منجر به خشم و ناامیدی زیادی از کنش‌گران مدنی و مدافعان حقوق بشر در سراسر دنیا شده است. سمیه ولی‌زاد، روزنامه‎‌نگار می‌گوید که انتطار می‌رفت تا سازمان ملل با مشاهده‌ی نقض فاحش حقوق بشری زنان افغانستان توسط سران حکومت فعلی، دست به اقدام عملی می‌زد اما این سازمان جز صدور اعلامیه و محکوم کردن عاملان خشونت هیچ اقدامی عملی‌ای انجام نداد. او تاکید می‌کند که: «حقوق سازمان ملل در افغانستان نقض نشده است بنابراین طبیعی است که نتوانند درک‌ی از شکنجه‌ای که زنان افغان آن را تجربه کردند، داشته باشد. این سازمان با دیدن تمام خشونت‌ها حتی یکبار کنار زنان افغان نایستاد.» جای خالی قربانیان خشونت در نشست دوحه زنان به عنوان قربانیان اصلی خشونت‌ها در افغانستان از حضور در نشست دوحه محروم شدند. زنانی که می‌توانستند حضور یابند و از سیاست‌های سختگیرانه‌ی حکومت فعلی، سختی‌ها و رنج‌هایی که تاکنون متحمل شدند حرف بزنند. فرصتی که علی‌رغم درخواست مکرر حتی یک کُرسی برای زنان در این نشست از سوی سازمان ملل؛ میزبان این نشست پذیرفته نشد. ناهید فرید در این مورد می‌گوید: «به باور من نقش زنان، حضور زنان و دیدگاه زنان دریچه‌ای کاملا متفاوت را به هر گونه تصمیم جهانی باز می‌کند. بدون حضور و نقش و نظر زنان نشست‌های جهانی در خصوص افغانستان که زنان اولین قربانی پالیسی‌های نادرست سران حکومت فعلی هستند، مشروعیت کافی ندارد.» او می‌افزاید که جهت حضور زنان افغان در این نشست با شماری از نمایندگان ویژه‌ی کشورها دیدار کرده است. محمد ناطقی، عضو اشتراک کننده‌ در نشست قبلی دوحه بر این باور است که حضور زنان در نشست دوحه تاثیر خوبی می‌داشت. او می‌گوید: «همین‌که حکومت سرپرست تاکنون مشروعیت بدست نیاورده است نتیجه‌ی مبارزات زنان و تلاش آن‌ها بوده است.» او می‌افزاید در صورتی که این حکومت از سوی سازمان ملل به رسمیت شناخته شود، افغانستان در یک فاجعه‌ای قرار خواهد گرفت که مردم آن شاهد حکومتی ضد زن خواهد بود و تمام آزادی‌های مدنی، دسترسی به اطلاعات و آزادی بیان دیگر نخواهد بود. خانم ولی‌زاده نیز به حضور زنان در این نشست تاکید دارد. او بر این باور است که نشستی که زنان در آن حضور نداشته باشند، مردان هستند که برای زنان تصمیم می‌گیرند. مردانی که درک‌ی از میزان رنج و درد زنانی که هم اکنون در افغانستان زیر تسلط حکومت سرپرست زندگی می‌کنند، ندارند. در حالی که قریب به اتفاق؛ همه از عدم حضور نمایندگان زنان افغانستان در نشست دوحه به میزبانی سازمان ملل انتقاد می‌کنند، شماری از استادان دانشگاه می‌گویند که زنان افغان در هر نشستی که تاکنون شرکت کرده‌اند نتوانسته اند به شکل باید آن نمایندگی کنند و بیشتر نقش سمبولیک یا نمایشی را داشته اند. خانم یوسف‌زی از فوزیه کوفی به عنوان نماینده‌ی زنان افغان در نشست‌های قبلی دوحه یادآوری می‌کند که نتوانسته تغییری در وضعیت زنان ایجاد کند. او می‌گوید: «در اکثر نشست‌هایی که زنان به عنوان نماینده انتخاب می‌شدند، اکثرا آدم‌های ضعیف بودند و اگر باز هم اشتراک می‌کردند باز هم چیزی عوض نمی‌شد. این استاد دانشگاه تاکید می کند که بحران‌های امروزی حاصل همان کم کاری‌هایی است که زنان و مردان در نشست‌های قبلی دوحه شرکت کردند و کم گذاشتند و اگر در این نشست هم زنانی انتخاب می‌شدند این زنان بیشتر به نفع سران حکومت فعلی حرف می‌زدند تا زنان افغانستان.» زنان در افغانستان چه در نشست‌های داخلی و چه بین‌المللی همواره نقش نمایشی داشتند اند. و تصمیم گیرنده افرادی بوده اند که در پس پرده حضور داشتند و یا مردانی که شرایط را از لنز مردانه و افکار مردسالانه سنجیدند و تصمیم گرفتند. این موضوع حتی سبب شده است که زنان در تمام دادخواهی‌های شان تنها گذاشته شوند و مردان به عوض حمایت و دادخواهی، زنان را به سخره گرفته و از شرایط کنونی و حضور دایمی آنان در خانه استقبال نیز کنند. با این وجود خانم یوسف‌زی تاکید می‌کند که زنان نباید خاموش بمانند. به دادخواهی‌های شان ادامه دهند. با زنان خارج از کشور و سایر سازمان‌ها ارتباط موثری برقرار کنند. تلاش کنند تا حمایت مردان را نیز در کنار خود داشته باشند. او بر این باور است که تا زمانی که مردان در کنار زنان دست به اعتراض نزنند و دادخواهی نکنند، این اعتراض‌ها نتیجه‌ی ملموسی در پی نخواهد داشت. این در حالی است که نشست دو روزه‌ی دوحه امروز به پایان خواهد رسید و قرار است که آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل طی یک کانفرانس مطبوعاتی نتایج این نشست را با رسانه‌ها شریک کند. دیده شود که نتایج حاصله از این نشست چه دورنمایی را برای مردم افغانستان، وضعیت حقوق بشری زنان و مشروعیت سران حکومت ترسیم خواهد کرد.

همزمان با برگزاری نشست دوحه به میزبانی سازمان ملل، شماری از نهادهای مدنی و جنبش‌های اعتراضی زنان طی یک نامه‌ای سرگشاده به اشتراک‌کنندگان این نشست گفته اند که نگران چشم‌انداز نشست دوحه هستند که مبادا دری را به‌روی به رسمیت‌شناختن حکومت سرپرست باز کند. قرار است نشست دوحه به میزبانی سازمان ملل و اشتراک نمایندگان ۲۵ کشور و سازمان‌های بین‌المللی امروز (دوشنبه، ۱۱ ثور) و فردا سه‌شنبه پشت درهای بسته برگزار شود. نهادهای مدنی و جنبش‌های اعتراضی زنان این نامه را عنوانی آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل و وزیران خارجه‌ی کشورهای اشتراک‌کننده در نشست دوحه نوشته‌اند. دراین نامه‌ی سرگشاده به اظهارات امینه محمد، معاون دبیرکل سازمان ملل واکنش نشان داده شده و آمده است که از این‌که سازمان ملل یا هر یک از کشورهای عضو این سازمان، حکومت سرپرست را به رسمیت بشناسند، خشمگین هستند. پیش از این خانم محمد گفته بود که قرار است این سازمان برای بحث درباره‌ی روند به رسمیت‌شناختن حکومت سرپرست نشستی برگزار کند. این اظهارات معاون دبیرکل سازمان ملل با انتقادات تند برخی از نهادهای جامعه‌ی مدنی و دیگر فعالان مواجه شده است. نهادهای مدنی و جنبش‌های اعتراصی زنان افغانستان، حکومت فعلی را گروهی تروریستی، رژیم «عمیقا سرکوبگر» توصیف کرده‌ است. آنان تاکید کرده است که حکومت فعلی زنان و دختران را از حقوق اساسی‌شان محروم کرده و به تنها رژیم در جهان تبدیل شده است که از سیستم آپارتاید جنسیتی حمایت می‌کند. در ادامه آمده است که تجربه‌ی گذشته نشان می‌دهد که سازش‌کردن در مورد حقوق بشر، تنها باعث تقویت قدرت حکومت فعلی و طولانی‌شدن رنج مردم افغانستان می‌شود. آنان از سازمان ملل خواسته‌اند که تمام طرح‌ها برای به رسمیت‌شناختن حکومت افغانستان را لغو کند. در نامه آمده است که سازمان ملل متحد و کشورهای اشتراک کننده باید تضمین کند که حقوق‌بشری همه شهروندان افغانستان، به‌ویژه زنان و دختران رعایت، محافظت و حمایت می‌شود. آنان افزوده اند که نمایندگان جامعه مدنی و زنان باید اجازه داشته باشند که پیام‌های قوی و بدون سانسور را در مورد واقعیت وحشیانه‌ای که زنان و دختران تحت سلطه حکومت فعلی با آن روبه‌رو هستند، ارائه دهند. در نامه آمده تاکید شده است که سازمان ملل متحد با مردم افغانستان همکاری کند تا یک حکومت فراگیر و براساس خواست مردم افغانستان ایجاد شود. سازمان ملل در نشست دوحه؛ میزبانی که با پنبه سر زنان افغان را می‌برد شماری از فعالان مدنی در صحبت با رسانه گوهرشاد گفتند که زنان نخستین قربانیان حکومت فعلی هستند و باید زنان در این نشست حضور می‌داشتند. آنان می‌گویند که اظهارات مسوولان سازمان ملل بیانگر این است که آن‌ها خود تلاش دارند این گروه را به رسمیت بشناسند. سارا سلطانی، فعال حقوق بشر در کابل می‌گوید: «ما هر روز به خیابان‌ها می‌رویم و اعتراض می‌کنیم. خون مان بر روی خیابان‌ها ریخته. در تمام این مدت لت و کوب شدیم. زندانی شدیم با هزاران توهین و تحقیر، چگونه سازمان ملل با دیدن تمام این خشونت‌ها نشستی را برگزار می‌کند که عامل تمام این بدبختی‌ها را به رسمیت بشناسد.» خانم سلطانی بر این باور است که جهان نباید زنان افغان را بیش از این در حاشیه قرار دهد و از حقوق انسانی آن محروم سازد. او تاکید می‌کند که نگران آینده‌ی این نشست است و مبادا این گروه پس از نزدیک به دو سال انجام اعمال وحشیانه در افغانستان، مورد احترام قرار گیرد و به خشونت‌های کنونی مهر دوام زده شود. فریبا اسلمی، دیگر فعال حقوق زن بر این باور است که طی دو سال گذشته زنان در افغانستان زیر تسلط حکومت فعلی بدترین شکنجه‌های تاریخ را تجربه کردند. او می‌گوید: «وقتی حرف از نشست دوحه می‌شود، همه‌‌ی زنان افغان یاد آن توافق‌نامه‌ی ننگین آمریکا با حکومت‌ سرپرست می‌افتند. در‌ نشست دوحه‌ی قبلی آمریکا رسما به یک گروه تروریست مشروعیت داد و همان نشست آغازگر بحران در افغانستان قلمداد می‌شود.» او بر این باور است که علی‌رغم اینکه آمریکا بارها ادعا کرده است که حکومت سرپرست را به رسمیت نشناخته است اما همواره این گروه را مورد حمایت مالی خود قرار داده است. خانم اسلمی: «در کجای دنیا به حکومتی که هیچ رسمیتی ندارد، ماهانه میلیون‌ها دالر کمک می‌شود؛ در کجا دیده شده به یک گروه تروریستی که دختران را خانه‌نشین کردند اینقدر ارزش داده شود. آمريکا در نشست دوحه‌ی گذشته حکومت فعلی را به رسميت شناخت و در این نشست این رسميت دادن همگانی خواهد شد.» این فعال حقوق زن از سازمان ملل به عنوان یک نهاد دو رو یاد می‌کند که از یک سو نقش دایه‌ی بهتر از مادر را بازی می‌کند و از جانب دیگر نشستی را میزبانی می‌کند که در مورد به رسمیت شناختن حکومت فعلی است و تصامیم ضد حقوق زن افغان را می‌گیرد. این در حالی است که هیچ زنی از آدرس افغانستان در نشست دوحه دعوت نشده است. پیش از این هیدر بار، مسوول بخش زنان دیدبان حقوق بشر نیز گفته بود که علی‌رغم درخواست‌های مکرر، در نشست دوحه از آدرس زنان افغانستان هیچ زنی دعوت نشده است. خانم بار تاکید کرده بود که نشست دوحه به رهبری سازمان ملل متحد برای زنان افغانستان و آینده‌ی کشورشان کلیدی است. در حالی زنان درافغانستان نسبت به دورنمای این نشست ابراز نگرانی می‌کنند که قرار است امروز و فردا پشست درهای بسته تصامیم مهم و سرنوشت سازی در خصوص زنان افغان، آینده‌ی تحصیلی، کاری و حقوق بشری آن‌ها و مهمتر از همه شیوه‌های تعامل با حکومت سرپرست گرفته شود. تصامیمی که می‌تواند شرایط کنونی زنان را بهبود ببخشد و یا تاریک‌تر از اکنون سازد.

با سقوط حکومت جمهوریت و روی کار آمدن حکومت فعلی هزاران تن از شهروندان افغانستان بنابر مشکلات امنیتی و ترس از زندانی شدن؛ تن به مهاجرت اجباری به کشور پاکستان دادند که شماری زیادی از آنان را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند، زنان از تیغ حکومت فعلی فرار کردند اما در پاکستان با تهدید، زندان، شکنجه و اخراج مواجه شده اند. بهاره اسلمی، ۲۷ ساله یکی از زنان خبرنگار افغان است که با روی کار آمدن حکومت فعلی و محدودیت‌های روزافزون مجبور به مهاجرت به کشور پاکستان شده است. خانم اسلمی چهار سال سابقه‌ی کاری در رسانه‌های مختلف را دارد، او بعد از سقوط جمهوریت بازهم به کار خود  در رسانه‌ها به عنوان یک دختر خبرنگار ادامه داد اما پس از سه ماه فعالیت با سیاست‌های سخت‌گیرانه مواجه شد و مجبور به ترک کشوراش شد. بهاره از دلایل مهاجرت‌اش چنین می‌گوید: «آخرین فعالیت رسانه‌ای من با تلویزیون بامیان و رسانه‌ی رخشانه بود، اما با حاکمیت دوباره‌ی حکومت فعلی زمینه‌ی اطلاع رسانی و کار با رسانه‌ها دشوار شده بود، محدودیت‌ها و سرکوب آزادی بیان و دسترسی به اطلاعات هم‌چنان سخت‌تر شده بود؛ همین موضوعات سبب شد تا پس از سه ماه فعالیت در زمینه اطلاع رسانی کشور خود را ترک کنم.» بهاره ۱۳ ماه است که با همسرش در«اسلام آباد» پاکستان به سر می‌برد و اکنون چون هزاران مهاجر دیگر در تبعید است و پاکستان چون برزخی برای او شده است. خانم اسلمی، دختر خبرنگاری که سال‌ها با پوشش موضوعات مهم زنان و کودکان، انعکاس‌دهنده‌ی صدای آنان بود؛ اما اکنون با هیچ حمایتی در بی‌سرنوشتی قرار دارد. بهاره از چگونگی وضعیت خود در پاکستان می‌گوید: «من و همسرم در اسلام آباد زندگی می‌کنیم و از بودجه‌ی کاملا شخصی بدون حمایت هیچ نهادی از افغانستان خارج شدیم و اکنون نیز به همین منوال با مشکلات اقتصادی، روحی و روانی و نبود ویزه‌ی قانونی در پاکستان به سر می‌بریم.» او در ادامه‌ی صحبت‌هایش از چالش‌های دیگری که دامن‌گیر مهاجران است، می‌گوید: «سیم کارت‌های تلفن بر اساس مدت ویزه است و جای سیم‌کارت پس از مدتی بسته می‌شود، من تاکنون سومین سیم‌کارت خود را گرفته ام و مطمئن هستم که آن‌هم در آینده‌ی نزدیک بسته خواهد شد.» اسلمی چون صدها خبرنگار افغان دیگر که در افغانستان، پاکستان و ایران در بلاتکلیفی به سر می‌برند از عمل‌کرد نهادهای حامی رسانه‌ها شکایت دارد. «آن‌ها تا اکنون با مسوولیت و دَینی که در قبال خبرنگاران داشتند آن‌چنانی عمل نکرده‌اند.» بهاره که در یک ناامیدی به سر می‌برد می‌گوید: «در طول این مدت من در یک آینده‌ی مبهمی زندگی کرده‌ام، اگر وضعیت نامعلوم باقی بماند من مجبورم راه‌های قاچاق را در پیش ‌بگیرم و تصمیم برگشت به افغانستان را ندارم.» «هیچ کشوری مدافع زنان نظامی افغان نشد» در همین حال شمار دیگری از زنانی که در حکومت گذشته در بخش نظامی فعالیت داشتند کتله‌ی عظیمی از مهاجران را تشکیل می‌دهند، آن‌ها با قدرت گرفتن حکومت فعلی با کم‌ترین امکانات سرگردان در کشورهای مختلف آواره شده‌اند. زرغونه احراری، ۳۰ ساله، یکی از زنانی است که در وزارت دفاع افغانستان؛ در بخش معاونیت استخبارات فعالیت می‌کرد، او چون هزاران زن نظامی دیگر با حاکم شدن حکومت سرپرست و تهدیدهای روزافزون مجبور به فرار از کشور شده است. زرغونه می‌گوید: «مدتی پس از حاکم شدن این گروه، آن‌ها از دفتر وزارت دفاع برایم تماس گرفتند و گفتند که تو با خود سلاح بردی فوری برگردان و گفتند تو عضو نیروهای کماندو بودی؛ من برای شان گفتم سلاح ندارم و عضو کماندو نیز نبودم، اما برایم گفتند دروغ می‌گویی. از آن‌جایی که آدرس خانه‌ی من در دفتر کاری ام آرشیو بود، فورا خانه را ترک کردم و به پاکستان پناه آوردم.» خانم احراری می‌گوید: «بعد از آن‌که بخاطر تهدیدها از کشور فرار کردم،‌ نیروهای حکومت به خانه‌ام حمله کردند؛ پدرم را با خود بردند و لت‌وکوب اش کردند.» اکنون بیش از یک سال است که زرغونه با برادر کوچک‌اش در پاکستان سرگردان است و خانواده‌اش برای زنده ماندن در افغانستان پنهانی زندگی می‌کنند. این کارمند وزارت دفاع دوره‌ی جمهوریت که ۱۰ سال برای کشورش خدمت کرده است، اکنون درتبعید به سر می‌برد و می‌گوید: «هیچ کشوری مدافع زنان نظامی افغانستان نشد، حتی وقتی به رییس و معاون خود تماس گرفتم من را بلاک کردند. کسی از ما حمایت نمی‌کند، زنان نظامی افغانستان به کشورهای ایران، ترکیه و پاکستان آواره شده‌اند و کسانی که در افغانستان مانده‌اند نیز به قتل رسیدند.» عالیه عزیزی، رییس پیشین زندان زنانه هرات یکی از زنان نظامی دوره‌ی جمهوریت است که در اوایل حاکم شدن حکومت سرپرست از سوی آنان تیرباران شده است. زرغونه در ادامه‌ی صحبت‌هایش از چالش‌های موجود در پاکستان نیز می‌گوید: «من مجبور شدم غیرقانونی به پاکستان بروم، حالا در این‌جا اجازه‌ی گشت‌و گذار، کار و حتی داشتن سیم‌کارت تلفن را هم ندارم.» زرغونه احراری با آن‌که در بی‌سرنوشتی به سر می‌برد، اما هنوز هم امیدوار است تا بتواند روزی به کشوراش برگردد و بازهم برای مردم اش خدمت کند. فعالان حقوق زن: کار ما را خلاف شریعت اسلام می‌دانند با این حال شماری از فعالان حقوق زن و جامعه مدنی که سال‌ها برای احقاق حقوق زنان در افغانستان دادخواهی کردند، پس از سقوط با خانواده‌های شان به پاکستان آواره شده‌اند. بی‌نظیر امیری، ۳۱ ساله، یکی از زنانی است که بیش از یک دهه برای هم‌جنسان اش دادخواهی کرده است. اما او اکنون با اعضای خانواده‌اش در پاکستان است و حتی «اجازه بیرون شدن از خانه» را هم ندارد. خانم امیری سال‌های زیادی با موسسه (CRS)، شبکه زنان افغان (AWN) و مجتمع جامعه مدنی افغانستان و سایر نهادهای حامی حقوق زنان کار کرده است و در این راه حتی در دوران جمهوریت با مشکلات امنیتی زیادی مواجه شده است. بی‌نظیر می‌گوید: «زمانی که در ولسوالی‌های دور دست برای آگاهی دهی از حقوق زنان می‌رفتیم به ما می‌گفتند حرف‌های تان مخالف شریعت اسلامی است، یادم هست که پس از برگزاری یکی از سیمینارها در راه برگشت به خانه موتر ما مورد حمله‌ی مسلحانه قرار گرفت.» خانم امیری در ادامه می‌گوید: «بعد از سقوط جمهوریت از شماره‌های مختلف برایم تماس می‌آمد و تهدید به مرگ می‌شدم و حتی آدرس خانه و آدرس کودکستان بچه‌هایم را داشتند و من را با جان خودم و آنان تهدید می‌کردند.» اما اکنون که او با خانواده‌اش به پاکستان مهاجر شده است، بازهم با چالش‌های روزافزون دیگری مواجه هستند. بی‌نظیر می‌گوید: «برای چهار نفر از اعضای خانواده ام به هزینه‌ی دوهزار و ۲۰۰ دالر ویزه‌ی پاکستان را گرفتم، اما این ویزه‌ها جعلی بودند و اکنون من و بچه‌هایم حتی از خانه بیرون شده نمی‌توانیم، مشکلات اقتصادی داریم و در وضعیت بد روحی و روانی قرار داریم.» او می‌افزاید، نهادهای حقوق بشری باید از او حمایت کند تا بتواند بعد از سپری کردن این همه درد و رنج به کشور مقصد برسد. در همین حال شماری دیگری از خانواده‌های افغان که در پاکستان به سر می‌برند از بی‌سرنوشتی خسته شده‌اند، اما نه توان ماندن و نه برگشتن را دارند. عبدالمنان یوسفی، ۶۰ ساله، یکی از خانواده‌های افغان، مهاجر در پاکستان است که با دو فرزند و همسرش به پاکستان مهاجر شده‌اند. آقای یوسفی سال‌ها با یکی از موسسه‌های خارجی کار کرده است و این موضوع سبب شده تا امنیت او و خانواده اش با خطر مرگ مواجه شود، آن‌‎ها سه ماه است که در پاکستان به سر می‌برند و هنوز امیدی برای خروج و رسیدن به کشور مقصد نیست.  عبدالمنان می‌گوید: «خانه‌ی که در افغانستان داشتیم به رحن دادیم و این سه ماه از همان پول خرج می‌کنیم. حالا پاکستان آمدیم زبان این کشور را نمی‌فهمیم، مدت ویزه‌ی ما در حال تمام شدن است، کرایه‌های خانه و ترانسپورت به شدت گران است و همه‌ی هزینه‌ها را باید از جیب خود بدهیم.» او در ادامه می‌افزاید، دغدغه‌ی بزرگ او فرزندانش هستند که هر دو بی‌‎سرنوشت شده و از مکتب و دانشگاه محروم شده‌اند. یوسفی می‌گوید، او چون میلیون‌ها افغان دیگر بی‌سرنوشت شده است و دیگر حتی نمی‌تواند به کشوراش برگردد. یادداشت: نام شماری از منابع در این گزارش بخاطر موضوعات امنیتی مستعار ذکر شده است. گزارش: گوهرشاد